Justin Ceelen - mei 1945 terug uit BuchenwaldSeptember 1939 bracht de tweede mobilisatie.Bijna in ieder huis was zoon of vader weg naar het leger, ergens aan het Albertkanaal. Studenten vervingen afwezige werkers op het veld. De eerste oorlogsberichten en de eerste oorlogsfoto's kwamen in de kranten. Een strenge winter volgde. Overal onrust.
10 mei 1940. 's Morgens verschenen onverwacht honderden Duitse vliegtuigen. De bruggen over het kanaal donderden de lucht in. Het was oorlog. Een groep jongens en jonge mannen moest "binnen". Naar Ertvelde en verder nog ging de tocht. Gelukkig keerden zij na enkele weken allen terug.
De krijgsgevangen jongens bleven langer achter. Voor een aantal werd het opnieuw winter.
Ondertussen kwam er stilaan echte armoede; allerlei producten werden gerantsoeneerd. Er waren "bons" nodig voor fietsbanden, suiker,vlees, boter, brood; producten als koffie, chocolade, tabak, verdwenen volledig of kosten stukken van mensen. Een eitje werd met plezier 12 fr. betaald... Het bier geleek slechts van verre op bier; alleen "Wehrmachtsbier" had enkele graden.
Ondertussen werd aandachtig en gespannen geluisterd naar de " Engelse radio", al was hij soms onverstaanbaar omwille van de Duitse stoorzenders. Met kopspelden en koordjes werden op grote kaarten de fronten aangebracht en verschoven...
In de nacht van 21 op 22 juni 1943 stortte in het Ven bij het "Papeweierke" een zware Engelse bommenwerper neer, die geladen was met luchtdrukkanonnen. De ontploffing was verschrikkelijk. Half Achel was zwaar geteisterd, ook de kerk, en tot in Overpelt waren ruiten stuk gevlogen.
Beschadigde woning Ven - 23 juni 1943De toenmalige Haringstraat (nu Schutterijstraat red.) zag er met haar weggeblazen daken en vernielde deuren en vensters desolaat uit. Ook "de Bergien" had zijn deel in de nachtelijke verschrikking, in de schade aan deuren, daken en vensters en ... in het weghelpen van de piloten die zich met het valscherm hadden kunnen redden.
Het jaar 1944 werd het jaar van de grote sensatie. Ook uit "de Bergien" (deel van Achel tussen Bandel , Haag, Hoek en Thomas Watsonlaan red.) werden mannen opgeëist om "wacht te gaan kloppen" toen op de Witteberg door toedoen van "onbekenden" een trein uit de rails gejaagd werd.
7 juni werd een treurige dag in het gehucht " de Bergien" .
's Morgens reeds vroeg werden Justin Ceelen met zoon Albert door de Duitsers gearresteerd en weggebracht, samen met Frans Van Meensel uit het Dorp, die nooit weerkeerde. Onze twee mensen uit " de Bergien" zouden de miserie van gevangenis en concentratiekamp kennen, maar zij keerden terug.
Diezelfde dag werd op " de Haag" achter het Bergeind, een Neerpeltenaar doodgeschoten omdat hij niet voldeed aan de Duitse sommatie. En die morgen werd de "kern van de Bergien" Pier Bormans met Mieke, Jef Van Werde met Ursula, Jef Follon met Harrie en Jaak Brouwers en Nelie met Martha, brutaal naar het dorp gedreven. Het was het werk van een dolle officier die over zijn toeren was. De landing in Normandië had het Duitse kommando op stang gejaagd. Overal zag men verdachten en gebeurden er arrestaties.
De tragi-komische stoet, beladen met brood, broodmes en wat geld, vergezeld van tranen en onthutste afscheidsgroeten, mocht na een half uur weer naar huis gaan.
Albert CeelenOp 1 september kwam het begin van het einde. De schoolkinderen werden naar huis gestuurd. De geallieerden waren immers België binnengerukt.
Op de weg naar Hamont en ook door " de Bergien" begon de grote Duitse terugtocht met ... fietsen, karren, kamions, te voet.
's Nachts was er bij voortduring het geronk van duizenden vliegtuigen met de onvermijdelijke luchtgevechten.
Op 4 september kwam het bericht: " Gisteren werd Brussel bevrijd!." en wat later " Ze zijn al in Diest". De spanning steeg van uur tot uur. Druk werd er gewerkt aan de schuilkelders. Pier Bormans kreeg het klaar 26 man in zijn huiskelder te bergen (vrouwen inbegrepen), en Miel Honnay als oude frontstrijder leerde hoe een schuilkelder vooral niet breed mocht zijn.
Toen gebeurde "het".
Door de "witten" werd op een trein geschoten, in de omgeving van de "Balastère". Het afweergeschut van die trein risposteerde en joeg enkele salvo's naar het dorp. Een paar granaten vielen in "het Laar" ( driehoekig gebied tegenover huis A. Claassen red.), terwijl rondom overal overal aardappelen geraapt werden.
De oorlog kwam dichterbij, of was het de lang verbeide bevrijding?
Een van die uren ging het gerucht dat de Engelsen reeds in Bergeyk waren en dat kapelaan Theunissen de Belgische vlag had uitgestoken... Bij Jef Van Werde werd onmiddellijk de vlag, die moeder Ursula, zoals zovelen, reeds lang genaaid en fijn gestreken had, door het dakvenster gestoken.
De Engelsen mochten komen! Afwachtend stond "de Bergien" langs de steenweg. Stout en fier om het historisch moment.
Doch "ze" daagden niet op, maar wel een oude Pruis die op zijn "fahrrad", van uit het dorp, langzaam, met het dreigend geweer op de schouder, kwam aanrijden. Iedereen stond star van schrik. Zou hij "het" zien ? Hij zag.... een vlag stillekens naar binnen schuiven en reed verder. Heel "de Bergien" liet een zucht van pure verlichting!
Op 8 september vlogen de kanaalbruggen weer de lucht in.
De volgende dagen hoorden " de Bergien" aanhoudend mitrailleurvuur op de Napoleonsweg en kwam het bericht dat de Engelsen werkelijk in Neerpelt en in Lille waren en dat er in Hechtel wreed gevochten was. Enkele koene ridders waagden de tocht naar Neerpelt door een duiker onder het kanaal en brachten berichten over een onoverwinnelijk leger waarvan iedere soldaat een mitrailleuse had!
Een Engelse patrouille waagde zich op 12 september zelfs tot op het Lo (nu Haagstraat red.) Die avond incasseerde het huis van Jef Wijnants onverhoeds een kanonsalvo vanaf brug 9, die de Engelsen gaaf hadden kunnen veroveren. Vader Wijnants had een flinke wonde aan de hand, er was heel wat schade en ... een spanning die de zenuwen op springen zette.
Op 13,14,15 september werd het schieten in het westen steeds heviger. De "dappersten" uit "de Bergien" bleven toch aan hun aardappelen op het veld. Als het schieten te hevig werd, blies men toch de aftocht. Ondertussen stonden overal pakken klaar voor de vlucht, zodra het nodig zou zijn.
Op 18 september sloeg Duitse artillerie die naar nieuwe stellingen moest, hun tent op, of liever hun wagens en kanonnen, in " de Bergien" en namen bij Jef Van Werde al het zorgvuldig gekapte stookhout mee voor hun keuken.
Op dinsdag 19 september kwam het hoogtepunt.
In de vooravond deden allerlei geruchten de ronde over de bevrijding van Valkenswaard en Eindhoven.In de nacht rond 1 uur bulderde en kraakte plots een storm van geschut los vanuit Lille. Iedereen vluchtte in de kelders en de schuilplaatsen. Het fluiten en knallen der projectielen werd steeds heftiger. Oorverdovend ! Nu was het ernstig geworden en met grote aandrang werd er overal gebeden.
Na een pauze werd het kanonvuur verlengd en bereikte het "de Bergien" tot aan het huis Ceulen. Nadien vernamen wij dat die nacht een brug over het kanaal was geworpen en vanuit de bossen bij de Rooie Pier en de Roozen een spervuur naar Achel werd geschoten. Vanaf 17 september was immers de doorstoot naar Arnhem begonnen.
De morgen en de voormiddag bracht aftrekkende en doodvermoeide Duitse soldaten en dan een ijzige stilte, waarin eenmaal de galop van een vluchtend paard....
Rond halfdrie werd rondgezegd dat Engelse gevechtswagens aan de Quatre-Bras waren. Enige jonge " Bergienders" trokken ze tegemoet, onbewust van het overal loerend gevaar.
Ze kwamen. En zo was "de Bergien", naast het Lo, het eerste Achels gehucht dat bevrijd werd. De klok wees half vijf toen de eerste gevechtswagen stopte bij Ursula Laukens.
Zowat halfweg tussen ontroering en blijdschap stond heel de buurt, oud en jong, te kijken naar de vier "blindés". Toen ging een koepel open en kwam de eerste 'platte' Engelse helm te voorschijn. Iemand riep in de war en dwaasweg "bravo" en er werd in de handen geklapt. Het was eigenlijk niet te geloven dat de nachtmerrie van vier jaren voorbij was.
September 1914 - bevrijding door King's Own Scottish BorderersVrouwen en meisjes kwamen met bloemen af en met handvolle tomaten en eieren die de vreemde jongens zorgvuldig wegborgen en ... men vergat dat men eigenlijk op een eerste frontlinie stond. Men bekeek het, hoe de vreemde mannen met revolver of repeteergeweer in de knuisten, omzichtig op verkenning gingen tot aan het huis Jef Janssen . Een paar waagden zich zelfs tot nabij de kerk.
Enkele "geleerden" probeerden in hun beste Engels uit te leggen waar nog Duitsers konden zijn. Dan draaiden de koepels van de vier gevechtswagens hun vuurmonden naar den Hoek. Met een lange vuurstraal joegen zij bui na bui kogels over de velden.
Als de Duitsers maar niet terugschoten! De Bergien zat plots in volle front en besefte het niet, tot even later een reeks granaten bij de Kruisheren en in het Laar neerkraakten. Toen heeft men kunnen vaststellen dat in de toenmalige gracht voor het huis van Jaak Brouwers bijna 10 mensen op elkaar kunnen liggen !
Niemand, Goddank, werd gewond.
's Avonds posteerde zich de Engels infanterie in de grachten langsheen het Slipstraatje.
De eerste nacht van een nieuwe tijd kwam. 's Morgens begon de eindeloze, dagen en nachten durende intocht van daverende tanks, kanonnen, kamions, lichte gevechtswagens en weer tanks... In de koepels stonden jonge mannen die hun duim opstaken, sommigen met een paternoster om de hals.
En langs de weg maar kijkende mensen, die er waarachtig stoelen bij gehaald hadden en er hun zondagskostuum op hadden aangetrokken.
A.Claassen
"De Bergien 1971"